Δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης. Ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως “παγίδα” για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει, αναφέρει έρευνα του ΕΚΠΑ.
Τους λόγους για τους οποίους η φωτιά της Αττικής που ισοπέδωσε το Μάτι αφήνοντας πίσω της τουλάχιστον 81 νεκρούς ήταν τόσο φονική αλλά και ασταμάτητη εξηγούν σε έρευνά τους ο καθηγητής Ευθύμης Λέκκας και η ομάδα του από το Τμήμα Γεωλογίας και Γεωπεριβάλλοντος του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών.
Η πυρκαγιά ήταν μια χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών οικισμών (wildland urban interface – WUI). Οι ζώνες αυτές είναι από τις περιοχές με την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών παγκοσμίως, καθώς και στον Ελληνικό χώρο. Υπάρχουν δε πολυάριθμες περιπτώσεις στον Ελληνικό χώρο.
Κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι, ταχύτητας κατά θέσεις και κατά διαστήματα ακόμα και άνω των 90 χιλ. την ώρα, διαδραμάτισαν πολύ σημαντικό ρόλο στη γρήγορη μετάδοση της πυρκαγιάς σε μορφή καθόδου προς τα χαμηλότερα υψόμετρα (downslope spread). Σημειώνεται πως το Αστεροσκοπείο Αθηνών μέτρησε ταχύτητα ανέμων έως και 120 χλμ την ώρα και αυτή η ταχύτατη πλευρική εξάπλωση της φωτιάς, αποτέλεσε πιθανότατα, όπως σημειώνουν οι ερευνητές του ΕΚΠΑ, και τον κύριο λόγο που δεν υπήρξε έγκαιρη προειδοποίηση.
Ως πρώτη εκτίμηση, παρατηρήθηκε ότι επηρεάστηκαν κυρίως κατοικίες και κτίρια που ήταν υπερυψωμένα ή με ορόφους, με μικρότερες ζημιές στα ισόγεια και στα υπόγεια, δείγμα τυπικό μιας πυρκαγιάς κόμης
Μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης
Με βάση μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, προκύπτει ότι ο πληθυσμός που βρισκόταν κοντά στην παραλία, έλαβε πληροφορία για το γεγονός ότι η πυρκαγιά έρχεται προς την θέση που βρίσκονται, όχι με τη μορφή έγκαιρης προειδοποίησης από κάποιο φορέα αλλά από άτομα που εκκένωναν το δυτικότερο κομμάτι του οικισμού Μάτι, ενώ η πυρκαγιά είχε ήδη πλήξει το δυτικό αυτό τμήμα του οικισμού. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι δόθηκε σχεδόν μηδενικός χρόνος προειδοποίησης και αντίδρασης.
“Παγίδα” ο πολεοδομικός σχεδιασμός της περιοχής
Σημαντικός εκτιμάται ότι είναι ο ιδιαίτερος πολεοδομικός σχεδιασμός του οικισμού, ο οποίος ενέργησε ως «παγίδα» για τον πληθυσμό που προσπάθησε να εκκενώσει. Κάποια από τα σημαντικά χαρακτηριστικά του ήταν: οδοί μικρού πλάτους, πολυάριθμα αδιέξοδα, ιδιαίτερα επιμήκη οικοδομικά τετράγωνα, χωρίς δυνατότητα πλευρικής διαφυγής.
Το ρόλο οδού διαφυγής θα μπορούσε να παίξει μια οδός παράλληλη προς την ακτογραμμή αλλά μεγάλου πλάτους που να μεταβαίνει σε διπλανούς οικισμούς. Για να βγει κάποιος από τον οικισμό πρέπει να κατευθυνθεί δυτικά (ως γενική κατεύθυνση), από εκεί που ερχόταν δηλαδή το μέτωπο της πυρκαγιάς, ή κατά μήκος της παραλιακής οδού που όμως κατά θέσεις κινείται και αυτή προς τα δυτικά.Πώς εγκλωβίστηκαν οι κάτοικοι
Σύμφωνα με τα πρώτα συμπεράσματα που προκύπτουν με βάση τις μαρτυρίες που αναλύονται αυτή τη στιγμή συστηματικά, η κυκλοφοριακή συμφόρηση προέκυψε λόγω πανικού αλλά και μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού (κατοίκων αλλά και επισκεπτών / τουριστών που πιθανόν δεν γνώριζαν τη γεωγραφία της περιοχής)
Η μορφολογία της ακτογραμμής έκανε δυσχερή την πρόσβαση στην παραλία στα περισσότερα σημεία (κρημνώδεις ακτές), ενώ περιορισμένες ήταν οι προσβάσιμες παραλίες όπου σε συνδυασμό με την δυσκολία ορατότητας και αποπνιχτικής ατμόσφαιρας συντέλεσαν στον εγκλωβισμό.
Γιατί η φωτιά ήταν εκρηκτική;
Επίσης πιθανή είναι η απρόσμενη συμπεριφορά της φωτιάς λόγω αλλαγής στον τύπο της βλάστησης. Η πυρκαγιά ξεκίνησε από περιοχές που είχαν καεί στο παρελθόν και μετέβη σε ένα χώρο που δεν είχε καεί σε πρόσφατη πυρκαγιά με συγκέντρωση καύσιμης ύλης και επομένως η συμπεριφορά της έγινε κατά πολύ πιο εκρηκτική.
Οι συντελεστές της έρευνας:
- Δρ. Ευθύμης Λέκκας, Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής και Εφαρμοσμένης Γεωλογίας
- Δρ. Μιχάλης Διακάκης, επιστημονικός συνεργάτης Γεωλόγος
- Εμμανουήλ Ανδρεαδάκης, υπ. Διδ. Γεωλόγος
- Σπυρίδων Μαυρούλης, υπ. Διδ. Γεωλόγος, MSc Πρόληψη και διαχείριση Φυσικών Καταστροφών
- Ναυσικά Ιωάννα Σπύρου, γεωγράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, καταστροφών και κρίσεων
- Μαρία Ευαγγελία Γώγου, ωκεανογράφος, MSc Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, καταστροφών και κρίσεων
